Εκτός από τις δυο βασικές μορφές σακχαρώδους διαβήτη υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες, μερικές από τις οποίες:
Διάφοροι ειδικοί τύποι ΣΔ, οι οποίοι οφείλονται σε διάφορες αιτίες, όπως είναι π.χ. γενετικές ανωμαλίες στη λειτουργία του β-κυττάρου και στη δράση της ινσουλίνης, παθήσεις της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος (Κυστική ίνωση), καθώς και δευτεροπαθής Διαβήτης που προκαλείται από φάρμακα ή χημικές ουσίες ( μετά από μεταμόσχευση οργάνων ή μετά από θεραπεία για το AIDS).
• Τύπος MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young). Εκδηλώνεται σε ηλικία κάτω των 25 ετών, δεν απαιτεί ινσουλίνη για τη ρύθμιση του και χαρακτηρίζεται από διαταραχή στην έκκριση της ινσουλίνης χωρίς αντίσταση στη δράση της στην περιφέρεια.
• Διαβήτης που παρατηρείται σε διάφορες παθήσεις των ενδοκρινών αδένων.
• Διαβήτης οφειλόμενος σε φαρμακευτικές ουσίες πχ. γλυκοκορτικοειδή, β-αποκλειστές κα.
Ο δευτεροπαθής διαβήτης εμφανίζεται σε ορισμένες ενδοκρινικές παθήσεις κατά τις οποίες υπάρχει υπερέκκριση αντιρροπιστικών της ινσουλίνης ορμονών, σε παγκρεατικές παθήσεις μετά την λήψη ορισμένων φαρμάκων καθώς και σε συνδυασμό με μεγάλο αριθμό γενετικών ανωμαλιών.
Από τις ενδοκρινικές παθήσεις στη μεγαλακρία η υπερέκκριση της αυξητικής ορμόνης ανταγωνίζεται την περιφερική δράση της ινσουλίνης, ενώ στο σύνδρομο Cushing τα γλυκοκορτικοειδή αυξάνουν την γλυκογονόλυση και την νεογλυκογένεση , ενώ ανταγωνίζονται περιφερικά την ινσουλίνη.
Η υπερέκκριση γλυκαγόνου και κατεχολαμινών στο γλουκαγόνωμα και στο φαιοχρωμοκύτωμα αντίστοιχα αυξάνουν τη γλυκογονόλυση και γλυκονεογένεση ενώ ελαττώνουν την έκκριση της ινσουλίνης.
Η διόρθωση της κυρίας ενδοκρινοπάθειας κατά κανόνα βελτιώνει τη ρύθμιση του διαβήτη.
Ενδοκρινικές Παθήσεις :
Μεγαλακρία
Σύνδρομο Cushing
Γλουκαγόνωμα
Φαιοχρωμοκύτωμα
Υπερθυρεοειδισμός
Καρκινοειδές Σύνδρομο
Πρωτοπαθής Αλδοστερονισμός
Υπερπρολακτιναιμία
Αυτοάνοσα πολυενδοκρινικά σύνδρομα
Ωστόσο τέσσερεις είναι οι κυριότεροι νόσοι οι οποίες δύνανται να εμφανίσουν αυξημένη τιμή σακχάρου στο αίμα, με συνέπεια την εμφάνιση της νόσου του σακχαρώδη διαβήτη δευτεροπαθώς.
Πρόκειται για δυο νόσους οι οποίες παρουσιάζουν αυξημένες τιμές κορτιζόλης στο αίμα.
Η αυξημένη τιμή της κορτιζόλης, μπορεί να οφείλεται σε δυο λόγους: είτε η αυξημένη τιμή κορτιζόλης προέρχεται δευτερογενώς από αδένωμα της υπόφυσης το οποίο υπερεκκρίνει φλοιοεπινεφριδιακή ορμόνη ACTH, η οποία με την σειρά της διεγείρει τον φλοιό των επινεφριδίων για την παραγωγή κορτιζόλης, είτε η αυξημένη τιμή κορτιζόλης προέρχεται από αδένωμα των επινεφριδίων το οποίον υπερεκκρίνει κορτιζόλη. Στην πρώτη περίπτωση ονομάζεται υποφυσιακό Cushing ενώ στην δεύτερη περίπτωση σύνδρομο Cushing.
H περίπτωση της υπερέκκρισης αυξητικής ορμόνης GH από την υπόφυση, ενοχοποιείται για την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη. Η κατάσταση αυτή αφορά την νόσο της μεγαλακρίας.
Αλλά και η υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών (υπερθυρεοειδισμός) από οποιαδήποτε αιτία και αν προέρχεται, οδηγεί συχνά επίσης σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Γενετικά σύνδρομα που συνοδεύονται από παθολογική ανοχή της γλυκόζης:
Οξεία διαλείπουσα πορφυρία
Σύνδρομο Astrӧm (παρουσιάζεται με παχυσαρκία , κώφωση και αμφιβληστροειδοπάθεια pigmetosa)
Αταξία Τηλεαγγειεκτασία
Σύνδρομο Cockayne
Κυστική ίνωση
Αταξία Friedreich
Νόσος αποθήκευσης γλυκαγόνου τύπου I
Σύνδρομο Herrmann
Χορεία Huntington
Μεμονωμένη ανεπαρκής έκκριση αυξητικής ορμόνης
Σύνδρομο KLINFELTER
Σύνδρομο Laurence – Moon –Biedl
Λεπρεχρωνισμός
Λιποατροφικός Διαβήτης
Νόσος Machado
Μυοτονική Δυστροφία
Πανυποφυσιακός Νανισμός
Σύνδρομο Prader –Willi
Τρισωμία 21
Σύνδρομο Werner
Σύνδρομο Wolfram
Συνήθη αίτια ινσουλιναντοχής:
Παχυσαρκία
Φλεγμονώδεις παθήσεις
Κακοήθειες
Ενδοκρινοπάθειες
Αιμοχρωμάτωση (ηπατική αιμοσιδήρωση)
Ηλικία
Εμμηνόπαυση
Φάρμακα
Φάρμακα με διαβητογόνο δράση
Γλυκοκορτικοειδή
Σωματοστατίνη
Αντισυλληπτικά
Κυκλοσπορίνη και Ταρκόλιμους
Νικοτινικό οξύ
HIV-ανταγωνιστές πρωτεασών
Θειαζιδικά διουρητικά (>25 mg υδροχλωροθειαζίδης ή αναλόγου)
Αντι-ψυχωσικά σκευάσματα (κλοναζαπίνη κ.α)
GNRH αγωνιστές
β-αναστολείς
Κλονιδίνη
Αναστολείς Ca
Πενταμιδίνη
Αλκοόλ
Φάρμακα που ελαττώνουν την έκκριση ινσουλίνης
Αντιεπιληπτικά : φενυτοίνη
Ανθελμινθικά : πενταμιδίνη
Διουρητικά : θεαζίδες, φουροσίδη, εθακρυνικό οξύ
Ορμόνες : Σωματοστατίνη
Κατιόντα : Βάριο, Κάδμιο, Λίθιο, Κάλιο, Ψευδάργυρος
&
Εντομοκτόνα:
DDT, Vacor ( πυριμινίλη ), Φθοριούχα
Ψυχοφάρμακα : βενζοδιαζεπίνες, εθανόλη οπιούχα, φαινοθειαζίνες
Φάρμακα που ελαττώνουν την δράση της ινσουλίνης
Ορμόνες : Γλουκαγόνο, γλυκοκορτικοστεροειδή, Αυξητική ορμόνη, Ασβέστιο
Φάρμακα που ελαττώνουν την έκκριση και δράση της ινσουλίνης
Αδρενεργοί ουσίες : Αδρεναλίνη , Νοραδρεναλίνη,
Αντιϋπερτασικά φάρμακα : Κλονιδίνη, Διαζοξίδη, Πραζοσίνη
Ουσίες απολειστές διαύλων Ασβσεστίου , β- αποκλειστές , ισταμινεργικοί.
Συνήθη αίτια ινσουλινοπενίας
Παγκρεατικές Παθήσεις :
Παγκρεατεκτομή
Παγκρεατίτις οξεία και χρονία
Παγκρεατικά τραύματα και φλεγμονές
Καρκίνος παγκρέατος
Αιμοχρωμάτωση (παγκρεατική αιμοσιδήρωση)
& Φάρμακα (σωματοστατίνη, διαζοξίδη)
Αντισώματα κατά της ινσουλίνης ή των υποδοχέων της
Τροπικός Διαβήτης
Ο Τροπικός Διαβήτης είναι διαφορετικός από το ΣΔ 1 και τον ΣΔ 2παρατηρείται στις χώρες της τροπικής ζώνης της Ασίας , της Αφρικής και της Αμερικής.
Προϋπόθεση αποτελεί η ελαττωμένη πρόσληψη τροφής (ο υποσιτισμός)
Και διακρίνεται σε 2 κατηγορίες
1)Σακχαρώδης Διαβήτης εξ υποσιτισμού και ανεπαρκούς πρόσληψης πρωτεϊνών
2) Ινολιθιασικός παγκρεατικός Διαβήτης (πρόκειται για νεανικού τύπου διαβήτη με ίνωση και λιθίαση του παγκρέατος)
Εκτός των ανωτέρω και συνηθέστερων τύπων Σ.Δ. θα πρέπει να αναφέρουμε και
Τον Διαβήτη Εγκυμοσύνης, που χαρακτηρίζει τις περιπτώσεις των εγκύων γυναικών που παρουσιάζουν σακχαρώδη διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ο οποίος εξαφανίζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων (>98%) μετά το τέλος της εγκυμοσύνης.
• Διαβήτης κύησης. Ως διαβήτης της κύησης χαρακτηρίζεται η πρώτη διάγνωση οποιασδήποτε βαθμού διαταραχής στην ανοχή της γλυκόζης κατά τη διάρκεια της κύησης.