Ο φυσιολογικός ιστός που ‘επενδύει’ το εσωτερικό της μήτρας και που αιμορραγεί σε κάθε περίοδο της γυναίκας ονομάζεται ενδομήτριο. Η ενδομητρίωση είναι μία καλοήθης διαταραχή κατά την οποία ιστός παρόμοιος με το ενδομήτριο αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα. Τυπικά αυτό συμβαίνει στην πύελο αλλά μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Οι πιο συχνές εντοπίσεις είναι η έξω επιφάνεια των ωοθηκών, το περιτόναιο, η έξω επιφάνεια της μήτρας, οι σάλπιγγες, το έντερο και η ουροδόχος κύστη.
Δεν είναι εύκολο να εξακριβώσουμε την συχνότητα της ενδομητρίωσης. Η διάγνωση μπαίνει μόνο με την ιστολογική εξέταση βλαβών που παίρνουμε μετά από χειρουργείο, λαπαροσκοπικά ή με τον ανοιχτό κλασικό τρόπο. Έτσι, γυναίκες που δεν έχουν συμπτώματα και δεν έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά, δεν ξέρουν ότι έχουν ενδομητρίωση. Μικρές μελέτες έχουν αναφέρει πάντως ότι η ενδομητρίωση είναι παρούσα στο 5% τουλάχιστον των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ενδομητρίωσης είναι οι εξής:
-
Απουσία τελειόμηνης κύησης
-
Ιστορικό ενδομητρίωσης στη μητέρα μιας γυναίκας (7% άυξηση της πιθανότητας)
-
Μικροί κύκλοι περιόδου (κάτω από 27 ημέρες) με παρατεταμένη ροή (πάνω από 8 ημέρες)
-
Μερική ή πλήρης απόφραξη της ροής του αίματος της περιόδου (π.χ. στένωση του τραχήλου)
Η αιτία πάντως της ενδομητρίωσης δεν είναι γνωστή.
Ο λόγος για τον οποίον μία γυναίκα με ενδομητρίωση θα αναζητήσει ιατρική βοήθεια είναι ο πόνος και η υπογονιμότητα. Το 1/3 των γυναικών θα αναφέρει πόνο στην πύελο, το 1/3 υπογονιμότητα και το υπόλοιπο 1/3 θα αναφέρει και τα δύο. Ο πόνος συμβαίνει πριν ή κατά την διάρκεια της περιόδου ή μπορεί να συμβαίνει κατά την διάρκεια ή μετά την ερωτική επαφή. Η ένταση των συμπτωμάτων δεν αντιστοιχεί στην σοβαρότητα της ενδομητρίωσης. Έτσι, μπορεί να έχουμε έντονο πυελικό πόνο με ήπια ενδομητρίωση.
Η διάγνωση, όπως ήδη αναφέρθηκε, μπαίνει ιστολογικά μετά από χειρουργείο. Με το ιστορικό, την κλινική εξέταση, το υπερηχογράφημα και εξετάσεις αίματος τίθεται η υποψία της ενδομητρίωσης. Για την θεραπεία της ενδομητρίωσης σήμερα έχουμε αρκετές εναλλακτικές προτάσεις:
-
Απλή παρακολούθηση
-
Αντιφλεγμονώδη φαρμακευτική αγωγή
-
Αντισυλληπτικά
-
Άλλες μορφές ορμονικής θεραπείας
-
Χειρουργείο
-
Συνδυασμός των ανωτέρω
Η θεραπεία εξατομικεύεται και έχει να κάνει από το εάν το κύριο πρόβλημα της ασθενούς είναι ο πόνος ή η υπογονιμότητα και από την ηλικία της ασθενούς. Για παράδειγμα, αν μία γυναίκα έχει ήπια συμπτώματα και είναι κοντά στην εμμηνόπαυση μπορεί απλώς να παρακολουθηθεί.
Αναφέρθηκε ήδη ότι η ενδομητρίωση σε κάποιες γυναίκες εμπλέκεται με υπογονιμότητα. Παρ΄όλα αυτά, μέχρι και το 70% των γυναικών με ελάχιστη ή ήπια ενδομητρίωση και υπογονιμότητα, θα επιτύχουν σύλληψη μέσα σε 3 χρόνια χωρίς καμία θεραπεία. Εάν συμβεί εγκυμοσύνη, η ενδομητρίωση συχνά υποχωρεί ή λύεται. Οι γυναίκες με ενδομητρίωση που μένουν έγκυες δεν έχουν κανέναν αυξημένο κίνδυνο για επιπλοκές στην εγκυμοσύνη.
