Σαν υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη μετά από έναν χρόνο ελεύθερων επαφών. Στις ΗΠΑ κάθε έτος το 15% των ζευγαριών που προσπαθούν να επιτύχουν εγκυμοσύνη δεν το καταφέρνουν. Ανάλογο ποσοστό ισχύει και στην Ευρώπη με αυξητικές μάλιστα τάσεις.
Μεταξύ όλων των περιπτώσεων υπογονιμότητας, το 20% αποδίδεται στον άνδρα (ανδρικός παράγων), το 40% στη γυναίκα και το 30% και στους δύο. Σε ένα 15% των ζευγαριών, η αιτία της υπογονιμότητας δεν μπορεί να εντοπιστεί (ανεξήγητη υπογονιμότητα).
Η γονιμότητα στον άνδρα απαιτεί φυσιολογική λειτουργία του υποθαλάμου, της υπόφυσης και των όρχεων. Η εκτίμηση της ανδρικής υπογονιμότητας θα ψάξει μία υποκείμενη αιτία για την κατάλληλη θεραπεία, ξεκινώντας από το ιστορικό, την φυσική εξέταση και την εξέταση του σπέρματος.
Από το ιστορικό θα αναζητήσουμε διαταραχές κατά την εφηβεία, λοιμώξεις, χειρουργικές επεμβάσεις, φάρμακα, έκθεση σε συγκεκριμένους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες (αλκοόλ, ραδιενέργεια, κάπνισμα, χημειοθεραπεία, στεροειδή, τοξικά χημικά) καθώς και προηγούμενες εξετάσεις γονιμότητας. Η φυσική εξέταση περιλαμβάνει μέτρηση ύψους-βάρους, εκτίμηση της κατανομής του λίπους και των μυών του σώματος, επισκόπηση του δέρματος, της τριχοφυΐας, των γεννητικών οργάνων και των μαστών. Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στις εκδηλώσεις έλλειψης τεστοστερόνης, όπως είναι η απώλεια της σωματικής τριχοφυΐας και η μείωση του μεγέθους των όρχεων. Επίσης, ελέγχεται η ύπαρξη κιρσοκήλης (διαταραχή της σπερματικής φλέβας) που θεωρείται συχνή αιτία ανδρικής υπογονιμότητας.
Βέβαια, τον κεντρικό ρόλο στην διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας κατέχει η εξέταση του σπέρματος που ονομάζεται σπερμοδιάγραμμα. Παίρνουμε πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα του σπέρματος, τον αριθμό, την κινητικότητα και την μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Αν το σπερμοδιάγραμμα είναι φυσιολογικό, η διερεύνηση του άνδρα στο μεγαλύτερο ποσοστό τελειώνει εκεί. Αν είναι παθολογικό, θα ζητήσουμε μία επανάληψη μερικές εβδομάδες αργότερα.
Το επόμενο βήμα σε επιμονή του παθολογικού σπερμοδιαγράμματος είναι να μετρήσουμε στο αίμα τα επίπεδα ορμονών και πιο συγκεκριμένα της τεστοστερόνης, της LH, της FSH, της προλακτίνης και των ορμονών του θυρεοειδούς. Η διερεύνηση συνεχίζεται με γενετικό έλεγχο και συγκεκριμένα με ανωμαλίες στο Υ χρωμόσωμα. Σε περίπτωση απουσίας σπερματοζωαρίων στο σπερμοδιάγραμμα (αζωοσπερμία) διενεργείται βιοψία όρχεως.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Στις περιπτώσεις που ανευρίσκεται συγκεκριμένη αιτία και διορθωθεί, αναμένεται βελτίωση της γονιμοποιητικής ικανότητας του άνδρα και εδώ υπάγονται κυρίωςοι περιπτώσεις των ορμονικών διαταραχών. Διχογνωμία υπάρχει όσον αφορά στην κιρσοκήλη, κατά πόσον η χειρουργική διόρθωσή θα επιφέρει βελτίωση. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις που η υποκείμενη αιτία δεν μπορεί να διορθωθεί καθώς και στο μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων που δεν ανευρίσκεται συγκεκριμένη αιτία, η εξέλιξη των μεθόδων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προσφέρει την λύση στην θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας με πολύ καλά αποτελέσματα. Αξίζει να αναφερθεί ότι με τηνμέθοδο της μικρογονιμοποίησης, ακόμα κι αν δεν έχουμε καθόλου σπερματοζωάρια στο σπέρμα (αζωοσπερμία), μπορεί να επιτευχθεί εγκυμοσύνη με την λήψη πρόωρων μορφών σπερματοζωαρίων (σπερματίδες) μετά από βιοψία όρχεως.
