Η παχυσαρκία είναι σύμφωνα με τον ορισμό της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας μία κατάσταση με ανώμαλη ή υπερβολική εναπόθεση λίπους στο σώμα σε τέτοιο βαθμό που να έχει επιπτώσεις για την υγεία.
Η παγκόσμια "επιδημία λίπους" είναι μία από τις αιτίες αυξημένης θνησιμότητας και πιθανώς αυξημένης υπογονιμότητας στον δυτικό κόσμο. Στοιχεία από τα έτη 2007-2008 δείχνουν ότι το 64% των Αμερικανίδων ήταν υπέρβαρες (ΒΜΙ, δείκτης μάζας σώματος > 25 Kg/m2 ) ενώ όσες είχαν ΒΜΙ > 30 Kg/m 2 (παχύσαρκες) αποτελούσαν το 36%! Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πάνω από τις μισές γυναίκες είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες. Στην Δανία το 20% των γυναικών μεταξύ 16 και 24 ετών είναι υπέρβαρες, ενώ στις ηλικίες 25-34 το ποσοστό ανεβαίνει στο 33% και στις ηλικίες 35 με 44 φτάνει το 40%. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την παχυσαρκία είναι 6% στις ηλικίες 16-24, 11% μεταξύ των ηλικιών 25-34 ενώ στις ηλικίες μεταξύ 35-44 φτάνει το 15%!
Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, Αρτηριακή Υπέρταση, Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, χολοκυστοπάθεια, οστεοαρθρίτιδα και ορισμένων τύπων καρκίνου, μεταξύ των οποίων ο καρκίνος του ενδομητρίου, του μαστού και του παχέος εντέρου. Στον τομέα της Αναπαραγωγής, η προ της κύησης παχυσαρκία συνδέεται με έναν αυξημένο κίνδυνο για επιπλοκές στην κύηση και τον τοκετό. Επιπλέον, σχετίζεται με μειωμένα ποσοστά σύλληψης λόγω μειωμένης παραγωγής των υποθαλαμικών ορμονών καθώς και μειωμένη συχνότητα ή έλλειψη ωορρηξίας. Η πρωταρχική αντιμετώπιση της υπογονιμότητας στην παχυσαρκία είναι η απώλεια βάρους. Πέρα από το γεγονός ότι με την απώλεια βάρους η γυναίκα μπαίνει με καλύτερες "προϋποθέσεις" στην εγκυμοσύνη, η ίδια η απώλεια λύνει θεαματικά το πρόβλημα της υπογονιμότητας! Η επίδραση της απώλειας βάρους με περιορισμό της κατανάλωσης θερμίδων και άσκηση έχει μελετηθεί παγκοσμίως σε σχετικά λίγες έρευνες και με λίγους ασθενείς, αλλά με ταυτόσημα και εντυπωσιακά αποτελέσματα. Είναι μία γνώση διαθέσιμη εδώ και περίπου 20 χρόνια, παρ' όλο που τείνουμε να την υποτιμούμε. Η πρώτη μελέτη έγινε το 1992. Συμμετείχαν 11 ανωοθυλακιορρηκτικές παχύσαρκες γυναίκες, οι οποίες υπεβλήθησαν σε περιορισμό της λήψης θερμίδων στις 1.000 ημερησίως για 6 μήνες και οι οποίες έχασαν πάνω από το 5% του αρχικού σωματικού τους βάρους. Στις 9 από αυτές τις γυναίκες (81%) βρέθηκε βελτιωμένη αναπαραγωγική λειτουργία: οι 5 έμειναν έγκυες και οι 4 απέκτησαν σταθερό κύκλο.
Το 1996 σε άλλη μελέτη συμμετείχαν 35 γυναίκες, στις οποίες εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα μείωσης βάρους για 32 εβδομάδες. Το μέσο ΒΜΙ μειώθηκε από το 35 στο 31,6. Δέκα από αυτές τις γυναίκες έμειναν αυτόματα έγκυες. Από τις γυναίκες αυτές οι τρεις είχαν αμηνόρροια (απουσία περιόδου) και πέντε αραιομηνόρροια (αραιούς κύκλους) πριν την απώλεια βάρους! Σε επόμενη μελέτη του 1999, 18 υπογόνιμες γυναίκες με ανωοθυλακιορρηξία, Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) και ΒΜΙ μεταξύ 25 και 45 υπεβλήθησαν σε ένα 6μηνο πρόγραμμα με δίαιτα και άσκηση. Εννέα από αυτές τις γυναίκες ανταποκρίθηκαν και απέκτησαν σταθερό κύκλο. Δύο έμειναν αυτόματα έγκυες. Οι ασθενείς που ανταποκρίθηκαν με σταθερό κύκλο είχαν χάσει το 2% με 5% από το αρχικό τους βάρος και το 11% από το σπλαγχνικό τους λίπος. Σε άλλη μεγαλύτερη μελέτη, 87 γυναίκες με ΒΜΙ μεγαλύτερο ή ίσο του 30 και υπογονιμότητα για πάνω από 2 χρόνια συμμετείχαν σε 6μηνο πρόγραμμα που περιελάμβανε αλλαγή στην διατροφή και άσκηση. Το πρόγραμμα το ολοκλήρωσαν 67 γυναίκες, οι οποίες έχασαν κατά μέσο όρο 10,2 Kg. Από αυτές τις γυναίκες οι 54 δεν είχαν ωορρηξία στην αρχή του προγράμματος και το 90% (49 γυναίκες) κατόρθωσε να αποκτήσει σταθερούς κύκλους μετά το τέλος του προγράμματος! Αυτόματη ωορρηξία επετεύχθη ακόμη και με μικρή απώλεια βάρους και μερικές γυναίκες παρέμειναν σε ΒΜΙ > 30 όταν σταθεροποιήθηκε ο κύκλος. Οι γυναίκες που ξεκίνησαν να έχουν ωορρηξία μετά το τέλος του προγράμματος, είχαν χάσει κατά μέσο όρο περισσότερα κιλά από τις γυναίκες που δεν κατάφεραν να επιτύχουν ωορρηξία. Τα επιστημονικά αυτά δεδομένα μας υπενθυμίζουν ότι οι επαγγελματίες Υγείας που ασχολούνται με την υπογονιμότητα οφείλουν να επιμείνουν στην απώλεια βάρους όταν έχουν να διαχειριστούν υπέρβαρες ή παχύσαρκες γυναίκες. Στις περισσότερες περιπτώσεις η απώλεια βάρους μπορεί να λύσει το πρόβλημα ενώ θεραπευτικές προσεγγίσεις Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (διέγερση ωοθηκών, σπερματέγχυση, εξωσωματική γονιμοποίηση) θα πρέπει να περιλαμβάνουν ταυτόχρονα και προγράμματα δίαιτας και άσκησης.
Σε συνεργασία με το γυναικολόγο-μαιευτήρα Λάμπρος Δημολένης www.gonimotita.info
