Η ντοπαμίνη είναι μια απλή οργανική ουσία που ανήκει στην οικογένεια των κατεχολαμίνων.
Στον εγκέφαλο δρα ως νευροδιαβιβαστής, μια ουσία που χρησιμοποιείται από τα νευρικά κύτταρα για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Στον άνθρωπο έχουν αναγνωριστεί πέντε υποδοχείς ντοπαμίνης, οι D1, D2, D3, D4 και D5. Παράγεται σε αρκετές περιοχές του εγκεφάλου, κυρίως στη μέλαινα ουσία και στη κοιλιακή καλύπτρα.
Η ντοπαμίνη συμμετέχει ενεργά στα συστήματα του εγκέφαλου που σχετίζονται στις πράξεις με ένα σκοπό, αφού μελέτες τέτοιων δράσεων έχουν δείξει ότι αυξάνουν τη μεταφορά ντοπαμίνης μέσα στον εγκέφαλο.
Αρκετές δραστικές ουσίες, όπως η κοκαΐνη και η μεταμφεταμίνη δρουν στους ίδιους υποδοχείς με τη ντοπαμίνη.
Η ντοπαμίνη ανήκει στην οικογένεια των κατεχολαμινών
Η ντοπαμίνη είναι ένα απλό οργανικό χημικό μόριο που ανήκει στην οικογένεια των κατεχολαμινών.
Είναι ένας νευροδιαβιβαστής μονοαμίνης και ορμόνη. Εκτός του ότι είναι μία κατεχολαμίνη και μία μονοαμίνη, η ντοπαμίνη είναι και υποκατάστατο της φαιναιθυλαμίνης. Το όνομά της προέρχεται από τη χημική της δομή του, η οποία αποτελείται από μία ομάδα αμίνης (ΝΗ2), που συνδέεται με την dihydroxyphenethylamine.
Στον εγκέφαλο, η ντοπαμίνη λειτουργεί ως νευροδιαβιβαστής, μια χημική ουσία που απελευθερώνεται από τα νευρικά κύτταρα για να στέλνει σήματα σε άλλα νευρικά κύτταρα.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρησιμοποιεί πέντε γνωστούς τύπους υποδοχέων της ντοπαμίνης, D1, D2, D3, D4, και D5. Η ντοπαμίνη παράγεται σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένης της μέλαινας ουσίας και της κοιλιακής περιοχής.
Η ντοπαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στο σύστημα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την ανταμοιβή και την μάθηση. Κάθε είδος ανταμοιβής που έχει μελετηθεί αυξάνει το επίπεδο της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, και μια ποικιλία από εξαιρετικά εθιστικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των διεγερτικών, όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη, δρουν απευθείας στο σύστημα ντοπαμίνης. Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η εξωστρέφεια και η ανταμοιβή έχουν συνδεθεί με την μεγαλύτερη ευαισθησία του μεσομεταιχμιακού συστήματος στην ντοπαμίνη.
Αρκετές σημαντικές ασθένειες του νευρικού συστήματος συνδέονται με δυσλειτουργίες του συστήματος ντοπαμίνης.
Η νόσος του Parkinson, μία σχετιζόμενη με την ηλικία εκφυλιστική πάθηση που προκαλεί τρόμο και δυσλειτουργία κινητική, προκαλείται από την απώλεια της ντοπαμίνης που εκκρίνουν οι νευρώνες στη μέλαινα ουσία.
Η σχιζοφρένεια έχει αποδειχθεί ότι συνεπάγεται αυξημένα επίπεδα δραστηριότητας της ντοπαμίνης στο μεσομεταιχμιακό μονοπάτι και μειωμένα επίπεδα της ντοπαμίνης στον προμετωπιαίο φλοιό.
Το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (RLS), επίσης, πιστεύεται ότι σχετίζονται με μειωμένη δραστηριότητα της ντοπαμίνης.
Η ντοπαμίνη είναι διαθέσιμη ως ένα ενδοφλέβιο φάρμακο που δρα στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, με αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της πίεσης του αίματος. Ωστόσο, επειδή η ντοπαμίνη δεν μπορεί να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, η ντοπαμίνη που δίνεται σαν ένα φάρμακο δεν επηρεάζει άμεσα το κεντρικό νευρικό σύστημα. Για να αυξηθεί η ποσότητα της ντοπαμίνης στους εγκεφάλους των ασθενών με παθήσεις, όπως η νόσος του Πάρκινσον και δυστονία, το L-DOPA (που είναι ο πρόδρομος της ντοπαμίνης) δίνεται συχνά, επειδή, διαπερνά τον φραγμό αίματος-εγκεφάλου.
Η ντοπαμίνη συντίθεται στο σώμα από το εσωτερικό των κυττάρων (κυρίως από τους νευρώνες και τα κύτταρα στον μυελό των επινεφριδίων), και μπορεί να δημιουργηθεί από οποιοδήποτε ένα από τα ακόλουθα τρία αμινοξέα:
• L- φαινυλαλανίνη
• L- Τυροσίνη
• L- DOPA
Αυτά τα αμινοξέα παρέχονται από φυσικές πηγές και κυρίως την L-τυροσίνη. Αν και η ίδια η ντοπαμίνη, επίσης, συνήθως βρίσκεται σε πολλά είδη τροφίμων, σε αντίθεση με τα αμινοξέα που την αποτελούν, είναι ανίκανη να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.
Η ίδια η ντοπαμίνη χρησιμοποιείται επίσης στη σύνθεση των ακόλουθων νευροδιαβιβαστών κατεχολαμίνης:
• Νορεπινεφρίνη
• Επινεφρίνη
Αυτή είναι η πλήρης μεταβολική οδός:
L-φαινυλαλανίνη → L-Τυροσίνη → L-DOPA → Ντοπαμίνη → Νορεπινεφρίνη → Επινεφρίνη
Η L-φαινυλαλανίνη μετατρέπεται σε L-τυροσίνη από το ένζυμο υδροξυλάση φαινυλαλανίνης (με μοριακό οξυγόνο (Ο2) και τετραϋδροβιοπτερίνη (THB) ως συμπαράγοντες).
Η L-Tyrosine μετατρέπεται σε L-DOPA από το ένζυμο υδροξυλάση τυροσίνης (ΤΗ) με τετραϋδροβιοπτερίνη (THB), O2, και δισθενή σίδηρο (Fe2 +), ως συμπαράγοντα.
Η L-DOPA μετατρέπεται σε ντοπαμίνη με ενζυμικές διαδικασίες.
Η ντοπαμίνη μετατρέπεται σε νορεπινεφρίνη από το ένζυμο β-υδροξυλάση ντοπαμίνης (ΒΥΝ) με Ο2 και L-ασκορβικό οξύ ως συμπαράγοντες.
Τέλος, η νορεπινεφρίνη μετατρέπεται σε επινεφρίνη από το ένζυμο φαινυλαιθανολαμίνη Ν-μεθυλοτρανσφεράση (ΡΝΜΤ) με S-αδενοσυλ-L-μεθειονίνη (SAMe) ως συμπαράγοντα.
Ανεπάρκεια σε οποιαδήποτε απαιτούμενο αμινοξύ ή συμπαράγοντα θα οδηγήσει σε δυσλειτουργία σύνθεσης ντοπαμίνης, νορεπινεφρίνης, επινεφρίνης.
Κατά τη σύνθεση, η ντοπαμίνη μεταφέρεται από το κυτοσόλιο του κυττάρου σε συναπτικά κυστίδια. Η ντοπαμίνη είναι αποθηκευμένη σε αυτά τα κυστίδια μέχρι ένα δυναμικό δράσης τα αναγκάζει να συγχωνευθούν με την κυτταρική μεμβράνη μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως εξωκυττάρωση και μετά απελευθερώνεται ντοπαμίνη στις συνάψεις και ενεργοποιεί τους μετασυναπτικούς υποδοχείς της ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα το σήμα του προσυναπτικού κυττάρου να διαδίδεται στο μετασυναπτικό νευρώνα.
Η ντοπαμίνη συνδέεται, επίσης, με τους προσυναπτικούς υποδοχείς ντοπαμίνης, και μπορεί να διεγείρει είτε το προσυναπτικό κύτταρο ή να το αναστείλλει, ανάλογα με ηλεκτρικό δυναμικό. Οι προσυναπτικοί υποδοχείς με ένα ανασταλτικό δυναμικό αναστέλλουν τη σύνθεση του νευροδιαβιβαστή και της απελευθέρωσής του.
Μετά αφού η ντοπαμίνη έχει εκτελέσει τα συναπτικά καθηκόντά της, παραλαμβάνεται μέσω της επαναπρόσληψης πίσω στο προσυναπτικό κύτταρο και επανασυσκευάζεται σε κυστίδια.
Η ντοπαμίνη γίνεται αδρανής από δύο ένζυμα τους αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟ) και της κατεχολ-Ο-μεθυλ τρανσφεράση (COMT).
Η ντοπαμίνη συνδέεται και ενεργοποιεί μία ομάδα υποδοχέων που ονομάζονται υποδοχείς ντοπαμίνης. Οι υποδοχείς ντοπαμίνης D1, D2, D3, D4, D5 εργάζονται με την αυξομείωση της κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP) συστήματος δεύτερου αγγελιοφόρου για να παράγουν μια κυτταρική απόκριση.
Ο υποδοχέας D1 είναι ο πιο διαδεδομένος υποδοχέας ντοπαμίνης στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι υποδοχείς D3, D4, και D5 είναι παρόντες σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα από ό, τι είναι τα D1 και D2 υποδοχείς.
________________________________________
Μονοπάτια της ντοπαμίνης.
Στον εγκέφαλο, η ντοπαμίνη παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της ανταμοιβής και την κίνηση. Ως μέρος της διάβασης ανταμοιβής, η ντοπαμίνη παράγεται σε νευρικά κυτταρικά σώματα που βρίσκονται εντός της κοιλιακής περιοχής (VTA) και απελευθερώνεται στον επικλινή πυρήνα και τον προμετωπιαίο φλοιό.
Οι κινητικές λειτουργίες συνδέονται με μια ξεχωριστή οδό, με φορείς κυττάρων στη μέλαινα ουσία που κατασκευάζουν και την απελευθέρωση της ντοπαμίνης στο ραβδωτό σώμα.
Η ντοπαμίνη έχει πολλές λειτουργίες στον εγκέφαλο, όπως στη συμπεριφορά και τη γνωστική λειτουργία, την εθελοντική κίνηση, τα κίνητρα, την τιμωρία και την ανταμοιβή, αναστολή της παραγωγής προλακτίνης (γαλουχία και σεξουαλική ικανοποίηση), τον ύπνο, όνειρα, τη διάθεση, την προσοχή, την εργασία, την μνήμη και τη μάθηση. Οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες (δηλαδή, οι νευρώνες των οποίων ο κύριος νευροδιαβιβαστής είναι η ντοπαμίνη) υπάρχουν, κυρίως, στην κοιλιακή περιοχή (VTA) του μεσεγκεφάλου, στη μέλαινα ουσία, και τον τοξοειδή πυρήνα του υποθαλάμου.
Η ντοπαμίνη πιστεύεται ότι παρέχει ένα σήμα εκπαίδευσης σε τμήματα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την απόκτηση νέας συμπεριφοράς και στη χρόνια μάθηση.
Η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης. Η κοκαΐνη είναι ένας μεταφορέας της ντοπαμίνης και της νορεπινεφρίνης που αναστέλλει ανταγωνιστικά την πρόσληψη ντοπαμίνης και αυξάνει τη διάρκεια ζωής της ντοπαμίνης (αύξηση έως και 150 τοις εκατό). Οι αμφεταμίνες αυξάνουν τη συγκέντρωση της ντοπαμίνης στο συναπτικό χάσμα, αλλά με διαφορετικό μηχανισμό. Οι αμφεταμίνες και η μεθαμφεταμίνη έχουν παρόμοια δομή με της ντοπαμίνης, και έτσι μπορούν να εισέλθουν στο τερματικό προσυναπτικό νευρώνα του Bouton με διάχυση μέσω των νευρικής μεμβράνης.
Ανεπαρκής βιοσύνθεση της ντοπαμίνης στους ντοπαμινεργικούς νευρώνες μπορεί να προκαλέσουν νόσο του Πάρκινσον, μια νόσος στην οποία χάνεται η ικανότητα εκτέλεσης ομαλών και ελεγχόμενων κινήσεων.
Ρύθμιση έκκριση της προλακτίνης
Η ντοπαμίνη είναι ο πρωταρχικός νευροενδοκρινικός αναστολέας της έκκρισης προλακτίνης από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης. Η ντοπαμίνη παράγεται από νευρώνες στον τοξοειδή πυρήνα του υποθαλάμου εκκρίνεται εντός των αιμοφόρων αγγείων του υποθαλάμο-υποφυσιακού άξονα. Τα κύτταρα που παράγουν προλακτίνη, κατά την απουσία της ντοπαμίνης, εκκρίνουν προλακτίνη συνεχώς. Η ντοπαμίνη αναστέλλει αυτή την έκκριση. Έτσι, στο πλαίσιο της ρύθμισης της έκκρισης προλακτίνης, η ντοπαμίνη περιστασιακά ονομάζεται ανασταλτικός παράγοντας της προλακτίνης.
________________________________________
Δράση της ντοπαμίνης στον μετωπιαίο λοβό
Στους μετωπιαίους λοβούς, η ντοπαμίνη ελέγχει τη ροή των πληροφοριών από άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Οι διαταραχές της ντοπαμίνης στην περιοχή αυτή του εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσουν ψυχομετρικές δυσλειτουργίες, ιδιαίτερα στη μνήμη, στην προσοχή, και στην επίλυση προβλημάτων. Οι μειωμένες συγκεντρώσεις ντοπαμίνης στον προμετωπιαίο φλοιό θεωρείται ότι συμβάλλουν στην διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής. Έχει βρεθεί ότι οι υποδοχείς D1 καθώς και οι D4 υποδοχείς είναι υπεύθυνοι για τις γνωστικές επιδράσεις της ντοπαμίνης, ενώ υποδοχείς D2 είναι πιο ειδικοί για δράσεις κίνησης.
Η ντοπαμίνη είναι ένας από τους νευροδιαβιβαστές που εμπλέκονται στον έλεγχο της ναυτίας και του εμέτου μέσω αλληλεπιδράσεων στην ζώνη ενεργοποίησης χημειοϋποδοχέων. Η μετοκλοπραμίδη είναι ένας ανταγωνιστής του υποδοχέα D2-που λειτουργεί ως αντιεμετικός παράγοντας.
________________________________________
Φάρμακα που μειώνουν την δραστηριότητα της ντοπαμίνης
Στους ανθρώπους, τα φάρμακα που μειώνουν την δραστηριότητα της ντοπαμίνης (νευροληπτικά, αντιψυχωσικά) έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν την συγκέντρωση, τα κίνητρα, προκαλούν ανηδονία (ανικανότητα βίωσης της ευχαρίστησης), και η μακροχρόνια χρήση έχει συνδεθεί με την όψιμη δυσκινησία, μια μη αναστρέψιμη διαταραχή της κίνησης. Τα αντιψυχωσικά έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις ορμόνες των γονάδων και μάλιστα προκαλούν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα της οιστραδιόλης και της προγεστερόνης στις γυναίκες, ενώ οι άνδρες εμφανίζουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης και της DHEA, όταν υποβάλλονται σε αγωγή με αντιψυχωσικά φάρμακα. Τα αντιψυχωσικά είναι γνωστό ότι προκαλούν υπερπρολακτιναιμία που οδηγεί σε αμηνόρροια, διακοπή της κανονικής κυκλικής λειτουργίας των ωοθηκών, απώλεια της λίμπιντο, περιστασιακή υπερτρίχωση, ψευδείς θετικές δοκιμασίες εγκυμοσύνης, και μακροχρόνιο κίνδυνο οστεοπόρωσης σε γυναίκες. Τα αποτελέσματα της υπερπρολακτιναιμίας στους άνδρες είναι η γυναικομαστία, η ανικανότητα, απώλεια της λίμπιντο, και η καταστολή της σπερματογένεσης. Επιπλέον, τα αντιψυχωσικά φάρμακα συνδέονται με αύξηση του σωματικού βάρους, διαβήτη, σιελόρροια, δυσφορία (φυσιολογική κατάθλιψη και δυσαρέσκεια), κόπωση, σεξουαλική δυσλειτουργία, προβλήματα του καρδιακού ρυθμού, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή προσβολή.
Οι επιλεκτικοί D2/D3 αγωνιστές pramipexole και ροπινιρόλη, χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών.
Η ντοπαμίνη συνδέεται, συνήθως, με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, που παρέχei τα συναισθήματα της απόλαυσης και ενίσχυση για να παρακινήσει ένα άτομο για την εκτέλεση ορισμένων δραστηριοτήτων. Η ντοπαμίνη απελευθερώνεται (ιδιαίτερα στον επικλινή πυρήνα και τον προμετωπιαίο φλοιό), ως αποτέλεσμα επιβράβευσης, όπως τα τρόφιμα, το σεξ, τα ναρκωτικά, και ουδέτερα ερεθίσματα που συνδέονται με αυτά. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η επιθετικότητα μπορεί, επίσης, να τονώσει την απελευθέρωση της ντοπαμίνης. Η κοκαΐνη, η νικοτίνη, και οι αμφεταμίνες, άμεσα ή έμμεσα οδηγούν σε αύξηση της ντοπαμίνης στον μεσομεταιχμιακό μονοπάτι ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες του μεσεγκεφάλου είναι η κύρια πηγή της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Η ντοπαμίνη έχει αποδειχθεί ότι εμπλέκεται στον έλεγχο των κινήσεων, στην ανταμοιβή, στα κίνητρα και τη νόηση. Η εγκεφαλική εξάντληση της ντοπαμίνης είναι το σήμα κατατεθέν της νόσου του Πάρκινσον. Άλλες παθολογικές καταστάσεις που, επίσης, σχετίζεται με δυσλειτουργία της ντοπαμίνης, είναι η σχιζοφρένεια, ο αυτισμός, και η διαταραχή ελλειματικής προσοχής, καθώς και η κατάχρηση ναρκωτικών.
Η ντοπαμίνη συνδέεται στενά με την ανταμοιβή, την κατανάλωση, και τον εθισμό.
Κοινωνικότητα
Η ικανοποίηση από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι, επίσης, στενά συνδεδεμένη με τη ντοπαμίνη. Χαμηλή δεσμευτική ικανότητα των D2 υποδοχέων παρατηρείται σε άτομα με κοινωνικό άγχος.
Η κοινωνική απόσυρση, απάθεια, ανηδονία πιστεύεται ότι σχετίζονται με μειωμένη ντοπαμίνη.
Πόνος
Η ντοπαμίνη έχει αποδειχθεί ότι παίζει ένα ρόλο στην επεξεργασία του πόνου σε πολλαπλά επίπεδα του κεντρικού νευρικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της σπονδυλικής στήλης, του θάλαμου, των βασικών γαγγλίων και του φλοιού. Συνεπώς, μειωμένα επίπεδα της ντοπαμίνης έχουν συσχετισθεί με επώδυνα συμπτώματα που εμφανίζονται συχνά στη νόσο του Πάρκινσον. Ανωμαλίες στη ντοπαμινεργική νευροδιαβίβαση έχουν, επίσης, καταγραφεί σε επώδυνες κλινικές συνθήκες, όπως την ινομυαλγία, και το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. Σε γενικές γραμμές, η αναλγητική ικανότητα της ντοπαμίνης εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της ενεργοποίησης του υποδοχέα της ντοπαμίνης D2. Επιπλέον, η ενεργοποίηση του υποδοχέα D1 στο νησιωτικό φλοιό φαίνεται να έχει αναλγητική δράση.
Διαταραχές συμπεριφοράς
Η ελλιπής νευρομετάδοση ντοπαμίνης εμπλέκεται στη διαταραχή υπερδραστηριότητας με έλλειψη προσοχής.
Η προσωπικότητα με ''υψηλή ντοπαμίνη" χαρακτηρίζεται από υψηλή νοημοσύνη, εξέχουσα προσωπικότητα, σκληρότητα, και ανάληψη κινδύνων. Μια ''ντοπαμινεργική κοινωνία" είναι προσανατολισμένη, με γρήγοροyς ρυθμούς και δραστηριότητες, ανταγωνισμό και επιθετικότητα.
Συνδέσεις με ψύχωση
Ασυνήθιστα υψηλές ντοπαμινεργικές μεταδόσεις έχουν συνδεθεί με την ψύχωση και τη σχιζοφρένεια. Και η άυξηση, αλλά και η μείωση της ντοπαμίνης επηρεάζουν τους ψυχωσικούς και σχιζοφρενείς.
Αντιψυχωσικά φάρμακα ενεργούν κυρίως ως ανταγωνιστές της ντοπαμίνης, αναστέλλοντας τα επίπεδα των υποδοχέων ντοπαμίνης. Τα τυπικά αντιψυχωτικά συνηθέστερα δρουν επί των D2 υποδοχέων, ενώ τα άτυπα φάρμακα ενεργούν, επίσης, σε D1, D3 και D4 υποδοχείς. Οι αμφεταμίνες, η μεθαμφεταμίνη και η κοκαΐνη, που μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα της ντοπαμίνης κατά δέκα φορές, μπορεί να προκαλέσουν προσωρινά ψύχωση. Ωστόσο, πολλά μη-ντοπαμινεργικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν οξεία και χρόνια ψύχωση.
Η θεραπευτική χρήση
Η ντοπαμίνη, καθώς και η νορεπινεφρίνη και επινεφρίνη, χρησιμοποιούνται επίσης ως φάρμακα σε ενέσιμες μορφές στην επείγουσα κλινική θεραπεία της σοβαρής υπότασης και/ή βραδυκαρδίας, στο κυκλοφορικό σοκ, και την καρδιακή ανακοπή, για το σκοπό της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης.
Η λεβοντόπα είναι πρόδρομος της ντοπαμίνης που χρησιμοποιείται σε διάφορες μορφές για τη θεραπεία της νόσου του Parkinson και της δυστονίας. Τυπικά συγχορηγείται με έναν αναστολέα περιφερικής αποκαρβοξυλίωσης (DDC, dopa αποκαρβοξυλάση), όπως καρβιντόπα ή βενσεραζίδιο. Αναστολείς της εναλλακτικής μεταβολικής οδού για την ντοπαμίνη από την κατεχολ-Ο-μεθυλ τρανσφεράση, όπως η εντακαπόνη και tolcapone.
Η ντοπαμίνη έχει, επίσης, αποτελέσματα δοσοεξαρτώμενα. Η ντοπαμίνη επάγει τη νατριούρηση (απώλεια νατρίου) στα νεφρά, και έχει διουρητική δράση, πιθανώς με αύξηση της παραγωγής ούρων από 5 ml/kg/hr έως 10 ml/kg/hr.
Η δόση 2 έως 5 μg/kg/min θεωρείται η "νεφρική δόση''. Ο μηχανισμός πιστεύεται ότι περιλαμβάνει τη δέσμευση των υποδοχέων ντοπαμίνης D1, διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνοντας τη ροή του αίματος σε νεφρική, μεσεντέριο, και στεφανιαίες αρτηρίες, και θα αυξηθεί έτσι η νεφρική αιμάτωση.
Ενδιάμεσες δοσολογίες 5 έως 10 μg/kg/min, δηλαδή η ''καρδιακή δόση", έχουν επιπλέον μια θετική ινότροπη και χρονοτροπική δράση μέσω αυξημένης ενεργοποίησης των υποδοχέων β1. Η ντοπαμίνη χρησιμοποιείται σε ασθενείς με σοκ ή καρδιακή ανεπάρκεια για να αυξήσει την καρδιακή παροχή και την αρτηριακή πίεση. Η ντοπαμίνη αρχίζει να επηρεάζει την καρδιά σε χαμηλότερες δόσεις, από τα 3 μg/kg/min IV.
Υψηλή δόσεις από 10 έως 20 μg/kg/min είναι η ''αγγειοσυσπαστική δόση'' που προκαλεί αγγειοσυστολή, αυξάνει την συστημική αγγειακή αντίσταση, και αυξάνει την πίεση του αίματος μέσω ενεργοποίησης των υποδοχέων α1, αλλά μπορεί να προκαλέσει τους νεφρούς να συστέλλονται και να μειώνεται η παραγωγή ούρων.
________________________________________
Ανοσορυθμιστικές δράσεις της ντοπαμίνης
Η ντοπαμίνη ενεργεί πάνω σε υποδοχείς που βρίσκονται επί κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, και όλοι οι υπότυποι των υποδοχέων ντοπαμίνης βρίσκονται στα λευκοκύτταρα. Υπάρχει χαμηλή έκφραση των υποδοχέων στα Τ λεμφοκύτταρα και μονοκύτταρα, μέτρια έκφραση σε ουδετερόφιλα και ηωσινόφιλα, και υψηλή έκφραση σε Β κύτταρα και φυσικά φονικά κύτταρα. Η συμπαθητική νεύρωση των λεμφοειδών ιστών είναι ντοπαμινεργικοί, και αυξάνει κατά τη διάρκεια στρες. Η ντοπαμίνη μπορεί, επίσης, να επηρεάσει τα ανοσοποιητικά κύτταρα στο σπλήνα, το μυελό των οστών, και το αίμα. Επιπλέον, η ντοπαμίνη μπορεί να συντεθεί και να απελευθερώνεται από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος τους.
Οι επιδράσεις της ντοπαμίνης στα κύτταρα του ανοσοποιητικού εξαρτώνται.
Ενώ η ντοπαμίνη ενεργοποιεί τα ηρεμούντα Τ κύτταρα, τα αναστέλλει όταν ενεργοποιούνται.
Οι διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια και η νόσος του Parkinson, στις οποίες υπάρχουν αλλαγές στους υποδοχείς της ντοπαμίνης και στα μονοπάτια σηματοδότησης της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, μεταβάλλεται η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η ντοπαμίνη, τέλος, απελευθερώνεται από το θαλάσσιο φύκι Ulvaria obscura, ως μηχανισμός άμυνας κατά των φυτοφάγων οργανισμών.
Να σημειωθεί ότι η ντοπαμίνη εμπλέκεται σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις δημιουργώντας άτομα εξαρτημένα (π.χ. ναρκομανείς) από το ερέθισμα που προκάλεσε την ευχάριστη διάθεση. Τα άτομα αυτά επιζητούν συνεχώς ντοπαμινεργική διέγερση. Υπάρχει, μάλιστα, σχέση ανάμεσα στην ντοπαμίνη και στη νικοτίνη γι’ αυτό και το κάπνισμα θεωρείται εξάρτηση. Μελέτες σε ζώα και ανθρώπους έδειξαν αύξηση της αποδέσμευσης ντοπαμίνης μετά από χορήγηση νικοτίνης.
Ντοπομίνη και διάσπαση προσοχής στα παιδιά.
Η προσοχή και η συγκέντρωση είναι η βάση της πυραμίδας των νοητικών ικανοτήτων τις οποίες ενδυναμώνει η ντοπαμίνη. Όσο έξυπνος, μορφωμένος και δημιουργικός κι εάν είναι κάποιος, δεν θα είναι σε θέση να προσφέρει πολλά αν δεν συγκεντρώνεται και δεν δίνει την προσοχή που απαιτείται για την λύση των προβλημάτων που τίθενται μπροστά του.
Η διάσπαση της προσοχής και η υπερκινητικότητα οφείλονται σε εγκεφαλική δυσλειτουργία στην οποία παίζει ρόλο η ντοπαμίνη.
Η διάγνωση «διάσπασης της προσοχής και υπερκινητικό παιδί» είναι μια «μοντέρνα» διάγνωση των τελευταίων 20 ετών, η οποία όμως αφορά τουλάχιστον το 5% των παιδιών.
Το παιδί ή ο ενήλικας δυσκολεύεται να αξιολογήσει και να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εστιάσει την προσοχή του σε κάποιο από αυτά. Τα παιδιά αυτά συνήθως δυσκολεύονται να παραμείνουν στη θέση τους για πολλή ώρα ενώ πολύ εύκολα διασπάται η προσοχή τους από διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να επικεντρωθούν σε ένα παιχνίδι ή να περιμένουν τη σειρά τους.
Συχνά οι κινήσεις τους είναι βιαστικές και αδέξιες, με αποτέλεσμα να κτυπούν σε έπιπλα ή να πέφτουν.
Οι ζωγραφιές τους ή οι χειροτεχνίες τους είναι συνήθως κακότεχνες ή μισοτελειωμένες ενώ τις περισσότερες φορές ξεχνούν ή χάνουν τα πράγματα τους. Δείχνουν να μην ακούνε τι τους λέει κανείς, διακόπτουν και μιλάνε ακατάπαυστα.
Τέλος, σκέπτονται και ενεργούν παρορμητικά, με αποτέλεσμα να εκθέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο.
Για τα αίτια που δημιουργούν το σύνδρομο «διάσπασης της προσοχής και υπερκινητικότητα» δεν ενοχοποιείται ακόμη κάτι συγκεκριμένο, γι’ αυτό υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Αλλά ορισμένες έρευνες μιλούν για ανωμαλία της χημείας του εγκεφάλου που αφορά την ντοπαμίνη.
Το επίπεδο διέγερσης και προσοχής του εγκεφάλου, ελέγχεται βασικά από δύο νευροδιαβιβαστές, τη ντοπαμίνη και τη νοραδρεναλίνη.
Η ντοπαμίνη συμβάλλει σε μια πιο έντονη, επίμονη προσήλωση σε ένα στόχο ενώ η νοραδρεναλίνη διευκολύνει μια κατάσταση προσεκτικής επαγρύπνησης για το τι συμβαίνει στο περιβάλλον του ατόμου. Οτιδήποτε μπορεί να αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, συμβάλλει στην ενίσχυση του χρόνου αδιάσπαστης προσοχής και συγκέντρωσης.
Να σημειωθεί ότι η καφεΐνη επίσης βοηθά το έργο της ντοπαμίνης για καλύτερη προσοχή και συγκέντρωση.
